Ik heb het geluk dat ik in Andalusië woon, in Zuid-Spanje, waar ik werk met een fantastische groep kleine boeren met wie ik een coöperatie heb opgericht, Tierra y Libertad. Ons doel is niet alleen om kleinschalige biologische boeren financieel te ondersteunen door hun producten tegen een eerlijke prijs te verkopen, maar om de hele plattelandsgemeenschap te ondersteunen en bij te dragen aan de heropleving van het culturele aspect van de landbouw, evenals de ecologische en productieve aspecten.
Zoals op de meeste plaatsen in Europa zijn de traditionele landbouw, en het unieke landschap, de architectuur, het voedsel en de mensen die voortkomen uit de combinatie van het klimaat en de topografie van elke plek, ernstig, zo niet definitief, in verval.
Nou en? Nou, ik denk dat dit geen probleem zou zijn als we deze dingen zouden vervangen door iets beters. Als onze landbouwsystemen duurzamer en productiever zouden zijn dan die van vroeger, als de architectuur mooier en functioneler zou zijn, het eten lekkerder en voedzamer, en de mensen gelukkiger en gezonder. Het zal je niet verbazen dat ik denk dat dat niet het geval is. Sterker nog, ik geloof dat het in alle opzichten het tegenovergestelde is.
Je zou kunnen stellen dat deze maatregelen allemaal subjectief zijn, en misschien zijn sommige dat ook wel. Wat de duurzaamheid van het huidige landbouwsysteem in Andalusië betreft, bestaat er echter geen twijfel over: het is, wat alle belangrijke maatregelen betreft, niet alleen onhoudbaar, maar staat in veel gebieden op instorten. Het industriële model van het ontginnen van hulpbronnen (in dit geval bodem en water) en het omzetten ervan in grondstoffen om er waarde uit te halen (in dit geval fruit, groenten en olijfolie) nadert zijn logische conclusie: uitputting van hulpbronnen, gevolgd door verlating en/of ineenstorting van het systeem. Dit proces is op sommige plaatsen verder gevorderd dan op andere, maar het patroon is hetzelfde in de (commercieel) productieve landbouwlandschappen van Andalusië.
Maar dit is geen sombere blog; we hebben er al genoeg. Uit mijn ervaring met de boeren van Tierra y Libertad en anderen die regeneratieve landbouw in heel Europa toepassen, weet ik dat er een andere manier van voedselproductie mogelijk is. Noem het regeneratieve landbouw als je wilt. Maar voor mij is dat een te brede term. Want wat al deze boeren die regeneratieve landbouw op hun boerderijen toepassen, eigenlijk doen, is hun (en onze) culturen regenereren op de enige manier waarvan ik geloof dat die mogelijk is: door te produceren wat iedere individuele persoon in hun gemeenschap nodig heeft: voedsel.
Hier in Andalusië produceren mensen al heel lang voedsel – landbouw – minstens 4000 jaar. De Feniciërs kwamen ongeveer 3000 jaar geleden, de Romeinen iets meer dan 2000 jaar geleden en de Moren ongeveer 1300 jaar geleden. Veel nederzettingen zijn min of meer onafgebroken bewoond geweest sinds de Feniciërs, en hoewel het moeilijker te bewijzen is, zijn veel van de rijke landbouwgebieden al sinds de Romeinen bebouwd, en de meeste al sinds de Moren. Vooral de Moren waren fantastische boeren, wier irrigatiesystemen nog steeds in gebruik zijn, onder andere door een van de boeren van Tierra y Libertad, meer dan 1000 jaar na de bouw ervan!
De Moorse cultuur in Andalusië, die eeuwenlang floreerde, had als basis een geavanceerd en duurzaam landbouwsysteem, met name gebaseerd op de complexe systemen van irrigatiekanalen die ze bouwden en onderhielden waar water was, de meest waardevolle hulpbron in dit droge klimaat. Op veel van de plaatsen waar de Moren landbouw bedreven, hadden de Romeinen vóór hen landbouw bedreven en de christenen ná hen. Het is deze agrarische traditie, een geschiedenis van min of meer onafgebroken landbouwproductie gedurende meer dan 20 eeuwen, waarnaar de naam van mijn blog verwijst. Natuurlijk is het ook een knipoog naar een van de baanbrekende boeken over duurzame landbouw, Farmers of 40 centuries, van F.H. King.
Deze blog is mijn zoektocht naar de verhalen van deze boeren uit de 20e eeuw, hier in Andalusië en door heel Europa. Het gaat niet in de eerste plaats over landbouwtechnieken, noch over de Andalusische geschiedenis, plattelandseconomie of de boerenmaatschappij, hoewel al deze thema’s aan bod zullen komen. Ik wil vooral de verhalen delen die ik tegenkom en die me inspireren, verhalen die, hoe oppervlakkig ook, te maken hebben met de wedergeboorte van onze (landbouw)cultuur. Het belangrijkste zijn verhalen over mensen die voedsel verbouwen, bereiden en eten. Verhalen over landbouw. Verhalen over boeren uit de afgelopen 20 eeuwen. Verhalen over boeren die de basis leggen voor de volgende 20 eeuwen.
Schrijf u in voor onze nieuwsbrief
We plaatsen regelmatig verhalen over het werk van onze leden en de geschiedenis van de landbouw in Spanje. Wil je meer van die verhalen horen? Meld je dan aan voor onze e-mailnieuwsbrief.
Lees voor verzending eerst ons privacybeleid door.
Het lekkerste fruit dat de mens kent
Fruitprijzen vergeleken met de jaren tachtig
De schaduw van de oude custardappelboom
Boeren van 20 eeuwen
