La Retornable brengt een groep sociaal en ecologisch geëngageerde mensen samen om een verscheidenheid aan gezamenlijke voedselprojecten te ontwikkelen. De producten worden voornamelijk gedistribueerd naar kleinere lokale winkels in de omgeving van Granada, in heel Andalusië en in een aantal grotere delen van Spanje. Ze zijn gevestigd in de Vega de Granada, een vlakte met vruchtbare alluviale grond die baadt in het water van de rivier de Genil en wordt omringd door bergketens.

Mercedes Archilla is een van de oprichters en producent/medewerkster van de coöperatie. In 2019 verkocht ze biologische eieren van haar kippen, kende ze alle biologische winkels en boeren in de omgeving goed en zag ze een kans om hier iets nieuws van te maken; een collectief dat de banden tussen producenten, winkels en consumenten kon helpen versterken.

De Vega de Granada wordt gedomineerd door populieren die voor hout worden geteeld en gewassen zoals asperges en artisjokken, maar er wordt ook veel biologische haver geteeld – en de vraag naar plantaardige melk neemt toe. Mercedes en de andere oprichters van La Retornable zagen een kans en richtten een kleine werkplaats op voor de productie van plantaardige melk, die ook andere producten kan verwerken door overschotten te hergebruiken. En omdat de verpakkingen van La Retornable kunnen worden geretourneerd, genereren de producten een minimale hoeveelheid afval in alle stadia van hun productie en verkoop.

La Retornable richt zich niet alleen op voedselproductie. Andere partners, zoals Rafael Fuentes-Guerra van de coöperatie Habitat 4, werken aan het verbeteren van duurzaamheid, stedelijke mobiliteit, agro-ecologie en voedseltransitie in het gebied – bijvoorbeeld door samen te werken met het Agentschap voor Landbouw en Visserijbeheer (AGAPA) aan een voedsel biodistrict programma. Granada heeft een relatief sterke agro-ecologie beweging, vergeleken met andere Andalusische hoofdsteden en provincies, wat Rafa helpt. “Hier zijn er veel winkels in verschillende wijken en twee maandelijkse eco-markten; een in het noorden en een in het zuiden van de stad.”

La Retornable maakt deel uit van het Agro-ecologische Netwerk van Granada en de Agro-ecologische Federatie van Andalusië (FACPE), en helpt bij het ontwikkelen van een distributie- en consumptienetwerk gebaseerd op de principes van nabijheid en solidariteit, minder afval, de circulaire economie en het streven naar het reduceren van verpakkingen.

Mercedes begon in 2005 met het produceren van eieren op haar boerderij. De grootste uitdaging toen was het verbeteren van de grond. “Toen ik daar aankwam was alles een stenig veld; nu is het een weiland”, zegt ze trots. De boeren van La Retornable doen aan regeneratief bodembeheer, waardoor ze het land jaarlijks preventief kunnen behandelen in plaats van elke 15 dagen, zoals veel conventionele boeren in de buurt doen.